Strategaeth a Ffefrir
Daeth i ben ar 18 Ebrill 2025
3.0 Materion Allweddol
Trosolwg
3.1 Mae'r bennod hon yn nodi ystod o gyfleoedd, heriau a nodweddion unigryw y nodir eu bod o arwyddocâd arbennig yng nghyd-destun Abertawe. Gyda'i gilydd mae'r rhain yn ffurfio'r 'Materion Allweddol' sy'n sail i CDLl2. Mae'r materion allweddol hyn yn llywio cyfeiriad strategol y Cynllun ac yn llywio'r Weledigaeth a'r Amcanion. Mae'r rhain wedi'u grwpio o dan themâu trosfwaol materion economaidd, amgylcheddol, cymdeithasol a diwylliannol.
Materion Economaidd: Abertawe lewyrchus o gymunedau cydlynol
- Mae Cymru'r Dyfodol yn nodi mai 'Ardal Dwf Genedlaethol Bae Abertawe a Llanelli' yw'r prif faes ar gyfer datblygu a buddsoddi yn Ne-orllewin Cymru hyd at 2040, gydag ardal drefol Abertawe mewn sefyllfa strategol i ddarparu ar gyfer twf sylweddol a chyflawni rhywbeth sy'n flaenoriaeth genedlaethol.
- Mae adfywio a datblygu trawsnewidiol yng nghanol y ddinas, a'i ardaloedd tir llwyd glannau cyfagos, yn elfennau hanfodol o sicrhau y gall Abertawe fod yn 'ddinas arloesi' ffyniannus, gan ddenu lefelau sylweddol o fuddsoddiad newydd a sbarduno ffyniant ar draws y rhanbarth ehangach.
- Bydd gwella bwrlwm a bywiogrwydd cyffredinol ardal a chanolfannau lleol sefydledig Abertawe, a chydnabod eu rôl esblygol ar ôl y pandemig, yn sicrhau bod y rhain yn 'hybiau cymdogaeth' ac yn darparu'r ystod o wasanaethau a chyfleusterau sydd eu hangen i ddiwallu anghenion beunyddiol y cymunedau y maent yn eu gwasanaethu.
- Mae rhagolwg cenedlaethol ar gyfer twf poblogaeth, economaidd ac aelwydydd yn dangos gostyngiad disgwyliedig mewn lefelau tai a swyddi y mae angen darparu ar eu cyfer, ond mae rhagolygon cadarnhaol o hyd ar gyfer twf swyddi sy'n gysylltiedig â buddsoddiad newydd.
- Mae hwyluso datblygiad sy'n creu cyfleoedd cyflogaeth sgiliau uwch, gwerth uwch sy'n ehangu sylfaen fusnes Abertawe, yn bwysig er mwyn helpu i gynyddu Incwm Gwario Crynswth Aelwydydd y pen a mynd i'r afael â'r bwlch cynhyrchiant parhaus o'i gymharu â chyfartaledd y DU. Bydd hyn yn gofyn am gyflenwad priodol o safleoedd a safleoedd masnachol a diwydiannol addas i'r diben a all ddenu buddsoddwyr a chaniatáu i fusnesau presennol dyfu.
- Mae cyfle arbennig i lefelau sylweddol iawn o fuddsoddiad, neu i'r gwrthwyneb y posibilrwydd o ddadfuddsoddi, ddigwydd dros oes y Cynllun sy'n gysylltiedig â'r porthladdoedd a'r dociau sylweddol ar hyd arfordir datblygedig Bae Abertawe a Llanelli. Yn benodol, mae gan benderfyniadau buddsoddi a wneir gan weithredwyr masnachol mewn cydweithrediad â'r sector cyhoeddus ar gyfer safleoedd doc a diwydiant trwm yn Abertawe a Chastell-nedd Port Talbot y potensial ar gyfer effeithiau sylweddol o ran twf economaidd a nifer y swyddi.
- Mae sectorau twristiaeth, hamdden, diwylliant a'r prif ddigwyddiadau yn chwarae rhan sylweddol ym mherfformiad economaidd yr ardal, ac mae potensial sylweddol o hyd i lefelau cynaliadwy pellach o fuddsoddi yn y sectorau hyn dyfu ac ehangu'r 'cynnig profiad twristiaeth', cynyddu ansawdd, lleihau budd tymhorol a chynyddu gwariant cyffredinol.
- Mae cyfradd darparu cartrefi newydd yn Abertawe, gan gynnwys tai fforddiadwy, wedi bod yn llai na'r hyn a ragwelwyd yn flaenorol yn debygol o ddod ymlaen, a hynny'n adlewyrchu tueddiadau cenedlaethol. Mae hyn wedi bod o ganlyniad i ystod o ffactorau, gan gynnwys: dirywiad economaidd ar lefel macro; lefelau hyfywedd ariannol amrywiol ar draws y Sir; prinder llafur ac arbenigedd technegol; cynyddu costau adeiladu a newidiadau cymhleth mewn deddfwriaeth; Mae pob un ohonynt yn ffactorau sy'n parhau i ddylanwadu ar ragolygon ar gyfer twf a buddsoddiad.
- Gallai cynigion ar gyfer Metro Bae Abertawe a Gorllewin Cymru, a phrosiectau trafnidiaeth strategol eraill sydd i'w nodi yng Nghynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol De-orllewin Cymru, newid cysylltedd, hygyrchedd a chynaliadwyedd cyffredinol nifer o ardaloedd yn Abertawe yn sylweddol.
Materion Amgylcheddol: Abertawe gydnerth a chyfrifol fyd-eang
- Bydd ymrwymiadau adfer natur a newid hinsawdd y Cyngor, gan gynnwys y rhai sy'n gysylltiedig â'i ddatganiadau brys a chyflawni sero-net carbon ar lefel sefydliadol erbyn 2030 (yn rhan o drosglwyddiad cyfiawn i sero net cymdeithasol erbyn 2050), yn sbardun allweddol i'r Cynllun.
- Mae'r Sir yn elwa o ardaloedd o dreftadaeth naturiol eithriadol gyda thirweddau amrywiol, asedau pridd a chynefinoedd, gan gynnwys Tirwedd Genedlaethol Gŵyr (AHNE). Mae o leiaf 20% o dir yn yr ardaloedd hyn, a llawer o'r moroedd cyfagos, wedi'u dynodi'n safleoedd gwarchodedig yn ôl y gyfraith.
- Bydd angen gwella gwydnwch ecosystemau ac asedau seilwaith gwyrdd yn sylweddol er mwyn cyflawni'r nod o sicrhau bod o leiaf 30 y cant o'r Sir wedi ei ddiogelu, ei amddiffyn a'i reoli'n effeithiol ar gyfer byd natur erbyn 2030. Bydd hyn yn gofyn am leihau'r asedau a gollir, yn ogystal â gwelliannau i gysylltedd trwy goridorau bywyd gwyllt allweddol, er mwyn lleihau effeithiau darnio cynefinoedd a all godi o dwf trefol.
- Mae sicrhau cyflenwad a thriniaeth ddigonol o ddŵr, ynghyd â hyrwyddo ansawdd dŵr da, ynghyd â chynllunio cynaliadwy ar yr amgylcheddau arfordirol a morol, yn ystyriaethau amgylcheddol a datblygiadol allweddol wrth gynllunio ar gyfer twf yn y dyfodol.
- Mae 14 rhan o'r Sir mewn perygl o lifogydd o amrywiaeth o ffynonellau, ac felly bydd angen cymryd mynd ati mewn modd rhagofalus mewn perthynas â datblygiad mewn ardaloedd lle mae perygl llifogydd ac yr effeithir arnynt gan erydu.
- Mae cynyddu cyfraddau beicio a defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus yn amcanion allweddol i sicrhau newid moddol i ddulliau mwy cynaliadwy o deithio a datblygu prosiectau'n rhoi cyfle i gyfrannu at hyn.
- Mae targedau cenedlaethol a rhyngwladol ar gyfer rheoli gwastraff a bodloni gofynion capasiti tirlenwi yn y dyfodol y mae angen eu bodloni, ac mae'r Cyngor wedi ymrwymo i gefnogi'r broses bontio i 'economi gylchol' carbon isel.
- Nid oes gan Abertawe fanciau tir o gronfeydd mwynol o fewn ei ffiniau gweinyddol ei hun i fodloni gofynion datblygu.
- Mae potensial sylweddol i gynhyrchu ynni adnewyddadwy a charbon isel fod yn elfennau annatod o gynlluniau datblygu, ac ynghyd â seilwaith ynni newydd, gall ei gwneud yn ofynnol i elfennau o'r fath helpu i gyrraedd targedau lleihau carbon a chyflawni buddion economaidd.
- Mae cyfleoedd i leihau lefelau llygredd a gwella ansawdd amgylcheddol, gan gynnwys mewn perthynas ag ansawdd aer gan roi sylw i Ardal Rheoli Ansawdd Aer ddynodedig Abertawe.
Materion Cymdeithasol: Abertawe fwy cyfartal ac iachach
- Mae prisiau tai yn amrywio i raddau sylweddol iawn ar draws y Sir, gyda galw mawr am dai fforddiadwy a digartrefedd mewn rhai ardaloedd, yn ogystal â galw am fathau penodol eraill o lety i ddiwallu anghenion amrywiol y boblogaeth (gan gynnwys llety pobl hŷn). Mae amrywiaeth o fecanweithiau i gynyddu darpariaeth tai fforddiadwy, gan gynnwys gan y sector preifat ar ddatblygiadau 'dan arweiniad y farchnad', cynlluniau Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig (RSL), a hefyd drwy raglen y Cyngor yntau ar gyfer adeiladu cartrefi fforddiadwy newydd.
- Mae demograffeg y Sir yn newid, gyda phroffiliau oedran yn amrywio fesul Ward, ond ar y cyfan mae'r duedd tuag at boblogaeth sy'n heneiddio'n gynyddol.
- Mae'r Cyngor wedi ymrwymo i fynd i'r afael â thlodi a mynd i'r afael ag anghydraddoldebau a rhaniadau ar draws cymunedau yn Abertawe, gan gynnwys safonau byw a mynediad at gyfleoedd, yn ogystal â mynd i'r afael â throsedd ac ymddygiad gwrthgymdeithasol, yn rhan o ddull 'Abertawe'n Un'.
- Mae'r Cyngor wedi llofnodi Siarter Creu Lleoedd Cymru gyda'r nod o gryfhau'r ffocws ar wneud lleoedd fel egwyddor sylfaenol o wneud penderfyniadau ar bob graddfa ar draws pob ardal yn Abertawe.
- Fel aelod o Rwydwaith Dinasoedd Iach Ewrop Sefydliad Iechyd y Byd, mae Abertawe wedi ymrwymo i leihau anghydraddoldebau iechyd a mynd i'r afael â phenderfynyddion iechyd da, gan gynnwys trwy ddarparu cyfleoedd chwaraeon, diwylliant a hamdden a chreu amgylchedd adeiledig iach a naturiol.
- Mae statws Abertawe yn 'Ddinas Noddfa', yn cydnabod bod angen mynd i'r afael â ffoaduriaid o wahanol raglenni aneddiadau, a allai gynnwys cynnydd yn nifer y Plant ar eu pennau eu hunain sy'n ceisio lloches.
- Mae'r Cyngor wedi ymrwymo i sicrhau bod yr 'ysgolion cywir' wedi'u lleoli yn y 'mannau cywir' er mwyn cynnig darpariaeth addysgol hygyrch, o ansawdd uchel ac sydd wedi'i lleoli'n gynaliadwy.
- Mae eiddo gwag hirdymor ac ail gartrefi yn Abertawe yn destun premiymau Treth y Cyngor i geisio helpu i gynyddu'r stoc o gartrefi parhaol ac osgoi effeithiau andwyol a all godi o gyfraddau uchel o eiddo gwag a/neu ail gartrefi, yn enwedig o ran cynaliadwyedd a chydlyniant cymunedau.
Materion Diwylliannol: Abertawe o ddiwylliant bywiog lle mae'r iaith Gymraeg yn ffynnu
- Mae treftadaeth adeiledig ac amgylchedd hanesyddol cyfoethog ac unigryw'r Sir yn cynnwys Ardaloedd Cadwraeth dynodedig ffurfiol, Parciau a Gerddi Hanesyddol, Adeiladau Rhestredig a Henebion Cofrestredig, sy'n asedau y mae angen eu diogelu a'u gwella.
- Mae gan Abertawe lawer o adeiladau ac asedau treftadaeth eraill nad ydynt yn cael eu cydnabod gan ddynodiadau ffurfiol ond sy'n dal i wneud cyfraniad diwylliannol lleol pwysig a sylweddol i gymuned, hunaniaeth a threflun cadarnhaol.
- Mae diogelu a hyrwyddo'r Gymraeg yn Abertawe, gan gynnwys drwy Gynllun Strategol 10 mlynedd y Cyngor ar gyfer y Gymraeg mewn Addysg, yn nod corfforaethol. Mae hyn yn adlewyrchu bwriad y Cyngor i gynyddu'r defnydd o'r Gymraeg er mwyn cyfrannu tuag at y targed cenedlaethol ehangach o gyrraedd miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.
- Mae Abertawe'n 'Ddinas Brifysgol' sydd â phoblogaeth sylweddol o fyfyrwyr a sefydliadau academaidd sydd wedi'u hangori yng ngwead cymdeithasol, economaidd, addysgol / galwedigaethol a diwylliannol y Sir a'r rhanbarth ehangach.
- Gall newidiadau mewn lefelau hygyrchedd i gyfleusterau cymunedol effeithio ar wead diwylliannol a chymwysterau cynaliadwyedd ein cymunedau, yn enwedig ardaloedd gwledig.
- Mae cyfleoedd i gydlynu 'cynnig diwylliannol' Abertawe ymhellach, ac i arallgyfeirio a thyfu twristiaeth drwy wneud y mwyaf o botensial Bae Abertawe yn gyrchfan drefol a gwledig.
- Mae'r ddinas yn mwynhau statws 'Baner Borffor' sy'n cydnabod ei bod yn darparu cyrchfan fywiog, amrywiol a diogel i ymwelwyr, yn enwedig ar gyfer gweithgareddau a phrofiadau gyda'r nos a'r hwyr.
- Mae i hyrwyddo Abertawe fel cyfalaf diwylliannol drwy feithrin twf yn y diwydiannau creadigol, gan gynnwys y Celfyddydau, botensial enfawr ar gyfer sicrhau lefelau gwell o fuddsoddiad a chyfranogiad cymunedol.
Am gyfarwyddiadau ar sut i ddefnyddio’r system ac i wneud sylwadau, gwelwch ein canllaw cymorth.